Spierbevangen paard

Spierbevangenheid is een probleem met de spierstofwisseling van het paard en wordt ook wel ‘tying up’ of ‘maandagziekte’ genoemd. Wanneer een paard spierbevangen is kan dit komen doordat een te grote hoeveelheid glycogeen zich heeft opgehoopt in de spiercel. Dit overschot aan suiker dat als glycogeen wordt opgeslagen een paard te veel krachtvoer (met name suikers en zetmeel) krijgt in verhouding tot het werk dat hij moet verrichten. Een chronische of terugkerende vorm van spierbevangenheid isbijvoorbeeld de erfelijke aandoening PSSM (Poly Saccharide Storage Myopathy type 1) of het zogenaamde RER (Recurrent Exertional Rhabdomyolisis).

Ook spanning of verkeerde training of stress kunnen ervoor zorgen dat een paard spierbevangen raakt. Spierbevangenheid wordt ook wel maandagziekte genoemd omdat vroeger de paarden meestal een rustdag kregen op zondag en dan op maandag last van hun spieren kregen als ze het normale portie voer kregen. Tegenwoordig komt spierbevangenheid helaas nog steeds veel voor.

Herkennen van een spierbevangen paard

Ongeveer tien à twintig minuten na het werk verzuren de spieren (vooral in rug, lendenen en kruis). Meestal gebeurt dit nadat een paard een tijd van (relatieve) rust heeft gehad zonder dat de hoeveelheid krachtvoer verminderd is Het kan ook tijdens het werk optreden. Symptomen van een paard dat spierbevangen is kunnen zijn: kortere stappen (stijf) of zelfs niet willen bewegen, een snellere ademhaling, pijnlijke spieren, zweten en soms donkere urine. Helaas zijn de symptomen van een paard met spier-bevangenheid niet altijd even duidelijk en wordt spierbevangenheid nog wel eens verward met koliek.

Voor een paard met koliek wordt geadviseerd om er mee te gaan stappen, maar voor een spierbevangen paard wordt het tegenovergestelde geadviseerd. Hierbij is het advies stilzetten en eventueel zelfs transport regelen om het paard naar huis te brengen. Dit omdat bij beweging de spiercellen kapot worden getrokken, hoe meer spiercellen er kapot gaan hoe donkerder de urine kleurt (bilirubine). Dwingen om het paard ‘er doorheen te laten lopen’ is dus erg onverstandig! Aan de hand van een bloedonderzoek kan een dierenarts zien hoe ernstig de spierbevangenheid is.

Bij de chronische maar meestal mildere vorm van Rhabdomyolisis (RER) wordt de oorzaak in het calcium metabolisme gezocht. Magnesium heefft hier een belangrjke rol, dit is nodig om het calcium weer op te slaan en de spier zich kan ontspannen.

Voorkomen van spierbevangenheid

• Voer een goede kwaliteit ruwvoer met maximaal 10% suiker.
• Geef weinig of geen krachtvoer maar zorg wel dat het paard voldoende mineralen etc. binnen krijgt en de vezelomzetting door de goede darmbacteriën goed werkt, dit wordt gestimuleerd door levende gisten (saccharomyces cervisea).
• Spierondersteuning kan dit goed worden ondersteund met Vitamine E, magnesium en selenium
• Zorg ervoor dat het paard ongeveer 16 uur per dag kan eten.
• Zorg voor een gelijkmatig trainingsschema.
• Voorkom overbelasting, geef het paard een goede warming up en cooling down.

Herstel van spierbevangenheid is een langdurig proces dat weken tot maanden kan duren.